بررسی بازار فولاد پس از تعطیلات کرونایی

تعطیلی بانک ها، ادارات دولتی و بورس مسیر معاملات صنعتی به خصوص حوزه آهن و فولاد عملا در صورت عدم تعطیلی نیز مختل خواهد شد. به احتمال زیاد بعد خروج از فاز تعطیلی سراسری کشور شاهد یک پیک قیمت در عرضه محصولات فولادی باشیم. دولت هر چقدر تلاش کند تا جلوی این رشد قیمت را بگیرد بعید به نظر می رسد که راه به جایی ببرد.

برای اولین بار از تاریخ شیوع کرونا سیاستمداران ایرانی تصمیم به تعطیلی سراسری کشور برای یک بازه کوتاه مدت کرده اند. این موضوع می تواند در کوتاه مدت مسیر اقتصادی ایران را کمی با فاکتورهای ارائه شده در سناریوهای قبلی متفاوت سازد. بازار فولاد از جنبه های مختلفی از این موضوع تاثیر خواهد پذیرفت که در ادامه به تشریخ این موارد خواهیم پرداخت. این تحلیل با مطالعه و بنچ مارک صنعت فولاد تهیه شده است. لذا جنبه های خرید، فروش و سمت عرضه و تقاضا بدون سوگیری مدنظر قرار گرفته است. در ادامه همراه آرتان پرس باشید.

*** تعطیلی سراسری کشور؛ عرض اندام دولت جدید برای ورود به سیاست

دولت جدید برای اینکه در بدو ورود بخواهد نشان دهد که رفتاری متفاوت از سیاست های قبلی در پیش خواهد گرفت جسارت تعطیلی سراسری کشور را در دستور کار خود قرار داد. در همین راستا  سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا جزئیات تعطیلی کشور، منع ترددها و تعطیلی ادارات و بانک‌ها و برخی دیگر از مشاغل را اعلام کرد. با تعطیلی بانک ها، ادارات دولتی و بورس مسیر معاملات صنعتی به خصوص حوزه آهن و فولاد عملا در صورت عدم تعطیلی نیز مختل خواهد شد.

در روز گذشته شاهد پیش دستی صنعتی ها برای تعطیلی بنگاه های صنعتی بودیم که البته این موضوع خود اتفاق قابل بحثی است. فاکتورهای متعددی در به پذیرش این تعطیلی نقش داشتند. یکی از مهم ترین آنها را می توان بی خط مشی و برنامه بودن مسیر تجارت فولاد در روزهای اخیر دانست.تعطیلی سراسری کشور مسیر فولاد ایران را به شکل گسترده تغییر نخواهد داد.

*** سیگنال های سیاسی به بازار فولاد کشور در هفته جاری

دولت سیزدهم بنا دارد با مهار تورم و گرانی و احتمالا حرکت در مسیر تعطیلی سراسری کشور در روزهای آینده سیگنال های مهمی را به بازارها و اقتصاد ایران بدهد. قطعا یکی از بازارهایی که از این سیگنال ها تاثیرات کاهنده ای را دریافت خواهد کرد بازار محصولات فولادی با محوریت شمش خواهد بود. یکی از بازارهای رانت خیز ایران بازار شمش است که رانت میلیاردی آن در تحلیل های اخیر آرتان پرس به تفضیل مرح شده بود. 

سیگنال تعطیلی سراسری کشور به قدری تاثیرگذار بود که اجازه نداد قیمت این محصول در این بازار پس از عدم‌عرضه سه هفته‌ای رشدی محسوس داشته باشد و حتی بهای معامله شمش فولاد در این بازار نسبت به نرخ معامله آن در بازار آزاد ظرف هفته‌های قبل اندکی عقبگرد قیمتی نیز داشت. این در حالی است که از عرضه رسمی این محصول در بورس حدودا سه هفته ای میگذشت و بازار تشنه عرضه های پایین دست فولاد بود. پس به نظر می رسد که انتظارات و رفتار مصرف کنندگان در شرایط فعلی با تحلیل های رکود در ماه های گذشته کمی تغییر داشته باشد.

*** همه گیری ویروس کرونای دلتا و پذیرش اصناف برای تعطیلی سراسری کشور

تصاویر منتشر شده از اوضاع وخیم بیمارستان ها و مراکز درمانی، آمارهای بی سابقه از جان باختگان ویروس کرونا برای اولین بار این ترس را در دل جامعه انداخت که این بیماری می تواند از حد تصور عموم خطرناک تر باشد. تقریبا می توان دید که خیابان ها خلوت شده و زمان هایی که مردم در اجتماعات می گذراندند به طرح قابل ملاحظه ای کاهش یافته است. به نظر می رسد که فعالان بازار نیز از این موضوع ترس داشته و به تعطیلی کسب و کارها رضایت داده اند.

تعطیلی سراسری کشور در این برهه از زمان با کمترین مخالفت از سوی بازار مطرح شد. از سوی دیگر مشکلات زیرساختی در بخش صنعت باعث شده تا فولادسازان و سایر صنعتگران به این تعطیلی تحمیل شده بر آنها با رویی خوش تر برخورد کنند. مدت هاست که صنعت فولاد و سیمان کشور درگیر کمبود برق و انرژی است. به نظر می رسد که این تعطیلات سطح عمومی مصف برق کشور را به یک حد پایدار برساند و زمینه را برای برنامه ریزی تولید فراهم کند.

*** آسیب شناسی تولید و عرضه فولاد در ماه های اخیر

اما سوال مطرح می شود که در شرایط فعلی و مصادف شدن تعطیلی سراسری کشور با چالش های تامین برق چشم انداز تولید و مصرف فولاد به چه شکلی پیش خواهد رفت؟ موضوع اوج گفتن ویروس کرونا و چالش های برق در صنعت فولاد حدودا یکماه است که به صورت تومان در بازار عرض اندام می کنند. با توجه به تعطیلی یا افت قابل ملاحظه تولید میان فولادسازان کشور ظرف این مدت، اغلب این تولیدکنندگان اقدام به فروش محصول موجود در انبار خود کرده‌اند و طبیعتا در حال حاضر میزان موجودی این واحدها رو به اتمام است.

بنابراین استمرار قطعی و نوسان برق این واحدها می‌تواند بازار فولاد کشور را در هفته‌های آینده با شوک‌های بیشتری روبه‌رو کند. ممکن است که دوات در ابتدای فعالیت خود بعد از تعطیلی سراسری کشور و بازارها به سوی قیمتگذاری دستوری برای کنترل بازار روی بیاورد. این اقدام یک ریسک بزرگ در شروع کار دولت محسوب می شود. ورود به این ورطه دولت را به مسیر بسیار مخوفی در قیمتگذاری فولاد خواهد کشاند. این یک هشدار است که قبل از وقوع به آن اشاره کردیم.

*** پیش بینی قیمت فولاد بعد از تعطیلات اجباری

به احتمال زیاد بعد خروج از فاز تعطیلی سراسری کشور شاهد یک پیک قیمت در عرضه محصولات فولادی باشیم. دولت هر چقدر تلاش کند تا جلوی این رشد قیمت را بگیرد بعید به نظر می رسد که راه به جایی ببرد. جلوی رفتار اقتصادی تثبیت شده را نمی توان با اقدامات کنترلی گرفت. مشابه این موضوع در روزهای اخیر در بازار شمش و میلگرد رخ داده است و با احتمال بالایی مجددا تکرار خواهد شد.

پس از سه هفته توقف عرضه شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس کالا، این بازار میزبان عرضه بالغ بر ۱۲۶ هزار تن شمش فولاد بود. عرضه‌کنندگان این محصول را با قیمت پایه‌ای در محدوده ۱۲ هزار و ۸۵۰ تا ۱۶ هزار و ۵۶۰ تومان به ازای هر کیلوگرم در بورس کالا عرضه کردند که این رقم رکورد تاریخی قیمت عرضه شمش فولاد در این بازار بود. کنترل عرضه باعث شده بود تا استقبال خوبی از این محصول به عمل آید. این موضوع به احتمال زیاد در شنبه هفته آینده رخ خواهد داد.

*** فرصت تعطیلی سراسری کشور برای تعدیل التهاب بازار فولا

دولت جدید شعار اصلی خود را متمرکز بر مهار گرانی و تورم گذاشته است. البته دولت شعار فراجناحی بودن را مطرح کرد که فعلا خبری از آن در لیست کابینه نیست. تعطیلی سراسری کشور نیز یک ترفند برای فرصت دادن به بازارها و کاهش تاب آوری و بالا بردن ریسک احتکار کنندگانی است که به امید این روز نشسته اند. تولیدکنندگان احتمال می‌دهند که در هفته‌های آینده بازار با سختگیری و نظارت قیمتی روبه‌رو باشد؛ بنابراین حاضر به رقابت قیمتی برای خرید محصول خود نیستند.

این موضوع سیگنالی کاهنده برای بازار آزاد معاملات مقاطع طویل فولادی کشور نیز خواهد بود. از سوی دیگر سیگنال های کاهنده باعث خواهد شد تا معامله گرانی مقاطع فولادی احتیاط بیشتری را در قیمت گذاری عرضه های خود مبذول نمایند. فضای آکنده با ترس بر بازار آزاد مقاطع طویل فولادی حاکم شده و بسیاری از تجار از مراجعه نهادهای ناظر به انبارها و مطرح کردن اتهام احتکار واهمه دارند. این موضوع سیگنالی منفی برای بازار مقاطع طویل فولادی کشور است و می‌تواند از رونق معاملات مقاطع طویل فولادی در بازار فیزیکی بورس کالا در اول هفته آتی بکاهد.

*** تعطیلی بورس و بانکها عامل اصلی افت معاملات

تعطیلی سراسری کشور این بار با قدرت و جسارت بیشتری از روز دوشنبه عملیاتی خواهد شد. دکتر علیرضا رییسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا اخیرا اعلام کرده است که با توجه به وضعیت بحرانی کشور، محدودیت‌های جدید کرونایی وضع شد. بر اساس تصمیم این ستاد و در جهت مدیریت خیز پنجم بیماری در کشور، از از روز یکشنبه ساعت ۱۲ ظهر منع تردد بین استانی اعمال خواهد شد و نباید هیچ ترددی از استانی به استان دیگر صورت بگیرد به جز موارد استثنا مانند آمبولانس‌ها و کامیون حمل غذا و غیره. بانکها تعطیل می‌شوند؛ اما آهن فروشان ظاهرا بازهستند.

باید به این موضوع دقت داشت که گرچه بانکها تعطیل اعلام شده اما مشاغل گروه یک تعطیل نیستند که این موضوع شامل آهن فروشها هم می شود. مگر اینکه ستادهای استانی تصمیمی متمایز با این تصمیم بگیرند. با این حال تعطیلی بانکها و بورس، عملا معاملات بازار فولاد را در این بازه زمانی تا حد زیادی ضعیف خواهد کرد.

*** فرصت از دست رفته دلالان در معاملات هفته جاری

یکی از عواملی که در هفته جاری قطعا مهم ترین نقش در ایست معاملاتی فولاد را در تعطیلی سراسری کشور رقم خواهد زد موضوع تعطیلی بورس است. روابط عمومی سازمان بورس اعلام کرد که با اعلام ستاد مبارزه ملی کرونا و تعطیلی بانک‌ها و ادارات، بورس‌های فعال در کشور هم از ۲۵ تا ۳۰ مرداد ماه تعطیل خواهند بود. بر اساس تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا از روز دوشنبه ۲۵ تا شنبه ۳۰ مردادماه تعطیل اعلام شد. در صورتی تعطیلی بورس، بورس کالا نیز تعطیل خواهد شد.

در صورتی که تالار معاملاتی بورس کالا از رینگ معاملاتی کنار کشیده شود شاهد افت شدید معاملات و نزدیک شدن آنها به صفر خواهیم بود. به احتمال زیاد دلالان نتوانند از فرصت تعطیلی ایجاد شده برای رشد قیمت ها در بازار آزاد این هفته سودی ببرند. تقریبا تمامی سرمایه گزاران و خریداران ریسک تعطلی این هفته را پذیرفته اند و به احتمال زیاد شاهد پیروی از این تعطیلی باشیم.اما هیچ تضمینی نیست ککه شنبه هفته آینده بازار رفتار معقولی از خود نشان دهد.

*** تعطیلی سراسری کشور؛ توقفی برای یک شروع موفق

شاید این تعطیلی سراسری کشور از جنبه هایی به اقتصاد ایران ضربه بزند. اما اگر مسیر شروع معاملات و تجارت فولاد بعد از این تعطیلی ها در دست دولت قرار بگیرد و نظارت بر بازار را با صحت انجام برساند یک فرصت استراتژیک برای دولت جدید باشد. شرایط اقتصادی و سیاسی نیازمند آن است که مسیر مشخص تر و شفاف تری برای اقتصاد صنعتی ایران طرح ریزی شود. بازار در شرایط فعلی در سردرگمی تاریخی به سر می برد. مسائل سیاسی افغانستان باعث شده تا یکی از مقصدهای معاملاتی فولاد ایران از دست برود. ایران بازار عراق را نیز به ترکیه واگذار کرده است.

ادامه این روند باعث خواهد شد جز خام فروشی چیزی در سبد صادراتی فولاد ایران باقی نماند. از سوی دیگر مکل قطعی برق پی در پی و شیوع کرونا و اختلال در فرایندهای تولیدی باعث شده تا بازار فولاد وضعیت به سامانی را تجربه نکند. شاید این تعطیلی بتواند قدری آرامش را به بازار برگرداند. بعلا سیگنال های مربوط به رای اعتماد مجلس به کابینه پیشنهادی بیشتری تاثیر را در ترس و ولع بازارهای صنعتی خواهد داشت.

*** ارزیابی سناریو رشد قیمت فولاد پس از بازگشایی بازارها

این سناریو که تعطیلی بازار سبب خواهد شد تا در اولین روز بازگشایی بازار شاهد رشد سریع قیمت ها باشیم یک روی سکه است. نباید در مفروضات خود بدهی های فنی و زیرساختی سمت تولید را نادیده بگیریم. بسیاری از تولیدکنندگان ریسک فروش را در سال جاری پذیرفته اند. لذا تعطیلی سراسری کشور می تواند برای آنها نیز یک چالش بزرگ به حساب آید. انتظار می‌رود که تولیدکنندگان مقاطع طویل فولادی به دلیل احتمال تعطیلی دو هفته‌ای بازار تمایل نسبتا زیادی برای عرضه و فروش محصول خود در بازار فیزیکی بورس کالا داشته باشند.

اما بعید به‌نظر می‌رسد که با توجه به شرایط حاکم بر بازار خبری از رقابت برای خرید محصولات آنها وجود داشته باشد. این موضوع می تواند تا روز دوشنبه زمینه را برای کاهش قیمت میلگرد، تیرآهن و سایر مقاطع طویل که در روزهای اخیر رشد شارپی را تجربه کرده اند فراهم کند.

*** آسیب رشد نرخ دلار در تعطیلی سراسری کشور

باید دید در روزهای تعطیلی سراسری کشور روند نرخ دلار به چه سمت و سویی پیش خواهد رفت. تجربه نشان داده که تعطیلات اجباری باعث خواهد شد تا نرخ دلار به شکلی مقطعی و ناپایدار بالا برود. باید به این نکته دقت کرد که نرخ فعلی دلار از آستانه تحمل سنعت خارج است. صنایع مرتبط با فولاد نظیر لوله‌سازان، پروفیل‌کاران و میلگردسازی‌ها وضعیت بغرنجی را دارند و به دلیل انجام خریدهای خود به نرخ دلار در بازار آزاد، هر سال با بحران مواجه می‌شوند و بخشی از کارگران خود را بیکار می‌کنند.

این موضوع می تواند در آستاه ورود به ششمین ماه سال گزارش های تولید و عرضه صنایع فولادی را تحت تاثیر خود قرار دهد. چراچوب اقتصاد صنعتی ایران را بخش فولاد می سازد. هرگونه تشویش در بازار آن، میلیون‌ها نفر را متصرر می‌سازد؛ از جمله می‌توان به تعطیلی شرکت‌های فعال این حوزه نظیر میلگردسازی اشاره کرد. در سال جاری واحدهای صنعتی بزرگی دست به تعدیل نیرو زده اند که دولت جدید با این چالش باید مقابله کند.