چرا عرضه اولیه‌های بورس به مردم نمی‌رسد؟

همیشه عرضه اولیه یکی از جذابه‌های بازار سرمایه برای سهامداران جدید و قدیمی بوده است. اما امسال اغلب عرضه اولیه‌ها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری رسید و این جذابه بورس نیز از بین رفت.

عرضه اولیه یعنی شرکتی برای اولین بار برای معامله وارد بازار سرمایه می‌شود. در اکثر موارد قیمت تعیین شده عرضه‌های اولیه کمتر از ارزش ذاتی است و همین موضوع باعث می‌شود که این عرضه از ۵ تا ۲۰۰ درصد سود دهند. این سوددهی بالا اغلب در کوتاه مدت است و باعث استقبال بیش از پیش سهامداران شده است.

اما با شروع سال ۱۴۰۱ بخش عمده‌ای از عرضه‌های اولیه به صندوق‌های سرمایه‎‌گذاری رسیده است. مسولان مختلف نظرات زیادی درخصوص این تصمیم دارند. اما اغلب آنها می‌گویند که عرضه سهام کوچک به سهامدار و ذات بازار آسیب می‌زند و بهتر است این عرضه‌‎ها به صندوق‌ها برسد.

از نظر بسیاری از فعالان بازار سرمایه این نظرات منطقی نیست. بخش عمده‌ای از سهامداران می‌گویند که عرضه‌ها هر چند کوچک باید به سهامداران برسد چراکه می‌تواند اعتماد و گردش پول را در بورس افزایش دهد.

کدام شرکت‌ها عرضه اولیه شدند؟

شرکت حمل و نقل ترکیبی مواد معدنی گهر ترابر سیرجان با نماد حگهر اولین عرضه اولیه بود که به صندوق‌ها اختصاص یافت. دومین عرضه اولیه شرکت فروسیلیسیم خمین با نماد فروسیل نیز به صندوق‌ها رسید.

پس از سومین عرضه شرکت انتقال داده‌های آسیاتک با نماد آسیاتک و پس از آن شرکت داروسازی دانا با نماد ددانا و پنجمین عرضه سیمان آبیک با نماد سابیک بود که به سهامداران معمول بازار رسید.

شرکت آهن فولاد غدیر با نماد فغدیر، پس از نماد کایزد، تپسی و فولاد شاهرود با نماد فرود نهمین عرضه بود که صندوق‌ها رسید. پس از آن عرضه اولیه صنایع گلدیران و پخش رازی در فرابورس انجام شد به صندوق‌ها رسید. در نهایت قرار است امروز عرضه اولیه سهام شرکت سوژمیران با نماد فسوژ انجام شود.

چرا عرضه اولیه‌ها به صندوق‌ها رسید؟

چند ماه پیش بود که میثم فدایی، مدیرعامل فرابورس نیز درخصوص عرضه‌ها صحبت کرد و گفت: این تصمیم یعنی اختصاص عرضه اولیه به صندوق‌ها به دلایل منطقی و بعد از بررسی‌های کارشناسی اجرایی شد. چراکه تا پیش‌ازاین عرضه‌های اولیه با عددهای بسیار کوچک مثلاً ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان در پرتفوی سهامدار خرد قرار می‌گرفت و گاها فراموش می‌شد. در نتیجه فضا برای پروژه شدن سهم توسط گروه‌ها یا افرادی فراهم می‌شد. در ادامه، شاهد رشدهای بی‌منطق و چند صددرصدی در این نمادها بودیم.

فدایی در خصوص مزیت‌های این موضوع گفت: با این اتفاق عرضه‌های خرد و کوچک در بازار با رشدهای ۲۰۰ درصدی نخواهیم داشت. از طرفی وقتی مدیران صندوق‌ها به‌عنوان کارشناسان خبره بازار می‌توانند کشف قیمتی واقعی از سهم داشته باشند، دیگر شبهه‌ای برای قیمت‌گذاری‌های غیرواقعی در عرضه‌های اولیه وجود نخواهد داشت.

پوشش ریسک در بورس

از سوی دیگر برخی از کارشناسان می‌گویند که عدم استقبال سهامداران از عرضه اولیه باعث شده که این عرضه‌ها به صندوق‌ها برسد. در مقابل برخی از کارشناسان می‌گویند که فروش عرضه اولیه به صندوق‌ها ریسک بازار را کاهش می‌دهد و به نوع دیگر اختصاص عرضه اولیه به صندوق‌ها ضربه گیر بازار سرمایه است.

البته سهامداران زیادی نسبت به اختصاص عرضه اولیه به صندوق‌ها اعتراض داشتند و دارند. برخی از سهامداران عقیده دارند که عرضه‌ اولیه‌های سودآور به صندوق‌ها می‌رسد و برخی دیگر می‌گویند با اختصاص عرضه اولیه به صندوق‌ها پول به بورس تزریق می‌شود و درنهایت مسیر بازار تغییر می‌کند. اما در اصل حداقل باید یک عرضه اولیه به سهامداران برسد اما از ابتدای سال بخش عمده‌ای از عرضه‌های اولیه تنها برای صندوق‌ها بوده و سهامداران سودی نبردند.