گام‌های بلند گهرزمین در راستای توسعه بومی‌سازی

سیرجان رویداد: ، صنعت فولاد از شاخصه‌های اصلی رشد اقتصادی در کشورهای توسعه‌یافته به شمار می‌رود و با توجه به پتانسیل‌های معدنی کشور، فولاد به عنوان یک صنعت پیشرو و مادر، نقش بسزایی در ارزآوری و اشتغال‌زایی کشور دارد. هدف‌گذاری و پیش‌بینی چشم‌انداز تولید 55 میلیون تن فولاد در سال 1404، حاکی از توسعه سرمایه‌گذاری‌ها در این صنعت و نقش‌آفرینی پررنگ‌تر صنعت فولاد در اقتصاد ایران است. علی‌رغم این مهم، امروزه زنجیره فولاد کشور با چالش‌های متعددی مواجه است که نه‌تنها آینده این صنعت بلکه وضعیت فعلی تولید فولادسازان را نیز تهدید می‌کند. در حال حاضر، مواد اولیه و انرژی، دو چالش‌ اصلی صنایع بالادستی زنجیره فولاد کشور محسوب می‌شوند. با کاهش ذخیره‌های روباز و افزایش عمق، هزینه‌های استخراج نیز به ‌شدت افزایش یافته است و از آنجایی‌که طبق اکتشافات جدید، ذخایر بزرگ سنگ‌آهن غالبا در عمق بیش از 250 تا 300 متر قرار گرفته‌اند، ضرورت دارد از هم‌اکنون راهکارهای کارشناسانه و عملیاتی خاص برای استفاده بهینه از منابع و ظرفیت‌های موجود و همچنین بهره‌برداری از منابع عمیق در آینده مورد توجه قرار گیرد. ضمن اینکه با توجه به کاهش چشمگیر ذخایر مگنتیت سنگ‌آهن کشور، باید نیم‌نگاهی به فرآوری ذخایر هماتیت با به‌کارگیری از دانش و تکنولوژی روز داشته باشیم.

چالش دیگری که فولادسازان کشور طی سالیان اخیر با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، تامین برق و گاز واحدهای تولید است؛ اگرچه در تابستان سال جاری قطعی برق به مدت یک روز و بر اساس زمان‌بندی مشخصی صورت پذیرفت و زیان کمتری متوجه فولادسازان کشور شد اما از آنجایی که میزان مصرف برق کارخانجات ثابت است و کاهش مصرف برای آن‌ها چندان معنا ندارد، تنها راه‌حل این معضل سرمایه‌گذاری برای توسعه و احداث نیروگاه‌های برق است. در زمینه گاز واحدهای گندله‌سازی و احیای مستقیم که مصرف‌کننده اصلی گاز در زنجیره فولاد هستند، در بخش گندله‌سازی و نورد امکان تغییر سوخت و استفاده از مازوت به عنوان سوخت جایگزین برای تداوم تولید وجود دارد اما در بخش احیا امکان بهره‌مندی از سوخت جایگزین نیست و در صورت قطعی گاز واحدهای آهن اسفنجی، روند تولید در این حلقه از زنجیره متوقف خواهد شد.

درخشش گهرزمین در دل کویر

توسعه و رونق صنعت فولاد به ویژه در بخش بالادست زنجیره، وابسته به تقویت اکتشافات و سپس ناوگان معدنی است. در واقع در سال‌های اخیر کاهش شرکت‌های اکتشافی به ویژه شرکت‌های متخصص در اکتشافات زیرسطحی به دنبال کاهش نقدینگی و سرمایه‌گذاری در بخش معدن، باعث افت محسوس روند کشف معادن جدید شده است که این امر تنها مرتبط به سنگ‌آهن نیست بلکه در مورد تمامی معادن صدق می‌کند و مستلزم توجه از سوی نهادهای بالادستی است. در سال‌های اخیر و با کاهش ورود ماشین‌آلات نو و جدید، معضل ماشین‌آلات فرسوده معدنی نیز باعث محدودیت‌هایی در عرصه استخراج شده است و در صورت تداوم، مشکلاتی عدیده‌ای را در آینده نزدیک برای معادن کشور در پی خواهد داشت. بر همین اساس مسئولان ذی‌ربط باید در زمینه تسهیل واردات ماشین‌آلات معدنی، تمهیدات لازم را بیندیشند.

شرکت سنگ ‌آهن گهرزمین واقع در 50کیلومتری سیرجان در سال‌های اخیر، با افزایش آمار تولید سنگ‌آهن دانه‌بندی و کنسانتره سنگ‌آهن، یکی از نقش‌آفرینان مهم در تامین این ماده اساسی در صنعت فولاد کشور بوده است و در حال ‌حاضر نیز در زمره شرکت‌های بزرگ معدنی کشور قرار دارد. این شرکت بهره‌برداری از بزرگ‌ترین معدن روباز سنگ‌آهن خاورمیانه را که امروز ذخیره زمین‌شناسی آن حدود 649 میلیون تن تخمین زده می‌شود، مهم‌ترین رسالت خود می‌داند و با جذب سرمایه‌گذاری در جهت تکمیل زنجیره تولید و افزایش استخراج اقتصادی از ذخایر معدنی کشور حرکت می‌کند.

شرکت سنگ‌آهن گهرزمین در ابتدا به منظور بهره‌برداری از آنومالی شماره 3 منطقه گل‌گهر و نیز تولید و فرآوری کنسانتره و گندله سنگ‌آهن تاسیس شد که تا به امروز عملکرد بسیار خوبی در این زمینه از خود برجای گذاشته است. در سال‌های اخیر، رویکردهای اصلی شرکت سنگ‌آهن گهرزمین محدود به چالش‌های فوق‌ نبوده است و در سایر زمینه‌ها نیز نقشه‌های راه تهیه شده و در حال اجراست که از جمله آن‌ها می‌توان به انجام اکتشافات جدید و سرمایه‌گذاری در احداث نیروگاه برق در سطوح محلی و کشوری، تلاش برای افزایش تولید گندله، نوسازی ناوگان معدنی و تلاش برای ورود به عرصه صنایع بالادستی فولاد با تولید آهن اسفنجی اشاره کرد. ضمن اینکه در سالیان اخیر، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های شرکت سنگ‌آهن گهرزمین، بومی‌سازی قطعات خارجی بوده و دستاوردهای چشمگیری نیز در این زمینه داشته است.

یکه‌تازی گهرزمین در بومی‌سازی

در شرکت سنگ‌آهن گهرزمین، فعالیت‌های بومی‌سازی به صورت پروژه‌محور و در قالب برنامه‌های پنج‌ساله تعریف شده‌اند و مبتنی بر راهبردهای مذکور، تاکنون منتج به اجرای موفقیت‌آمیز چندین پروژه بزرگ و ملی در تولید محصولات دانش‌بنیان و فناورانه شده‌اند. این مسئله، علاوه بر رفع وابستگی کامل و نیز اشتغال‌زایی برای متخصصان و مهندسان نخبه در حوزه‌های طراحی و مهندسی، تنها در حوزه قطعات در سال 1400، قریب به 20 میلیون یورو جلوگیری از خروج سالیانه ارز در سطح شرکت را در برداشته است. همچنین در حوزه بهره‌وری در سال گذشته نیز با انجام پروژه تعمیرات اساسی تجهیزات خطوط تولید، از عدم‌النفع شرکت به میزان بیش از 830میلیارد تومان جلوگیری کرده است. از مهم‌ترین پروژه‌های دانش‌محور و فناورانه بومی‌سازی گهرزمین که برای اولین بار در کشور اجرا می‌شوند، می‌توان به مواردی همچون طراحی و ساخت رول‌های آسیاب‌های غلتکی فشار بالا «HPGR»، بومی‌سازی قطعات تکنولوژیک کاربیدتنگستن («STUD»، «EDGE-BLOCK» و «CHEEK-PLATE») ویژه آسیاب‌های «HPGR»، طراحی، ساخت، نصب و راه‌اندازی ماشین پیچیده انباشت و برداشت ترکیبی کارخانه گندله‌سازی، طراحی و ساخت گیربکس سنگین آسیاب «HPGR»، تعمیرات اساسی بدنه آسیاب‌های گلوله‌ای (بال‌میل) خطوط کنسانتره و طراحی و ساخت لوله‌های ضدسایش انتقال اسلاری با عمر عملکردی بسیار بالا اشاره کرد. ضمن اینکه این شرکت، نگاه ویژه‌ای به توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیان در سال جاری داشته است که از جمله آن‌ها می‌توان به طراحی و ساخت گیربکس‌های صنایع معدنی با ظرفیت توان چهار هزار و 900کیلووات و طراحی و ساخت الکتروموتورهای صنایع معدنی با ظرفیت توان تا 6 هزار کیلووات اشاره کرد.

چشم‌انداز توسعه‎محور گهرزمین

شرکت سنگ‌آهن گهرزمین، در ادامه طرح‌های توسعه‌محور خود در بخش معدن، طرح توسعه معدن در بخش جنوبی، ارتقای رینگ برق معدن، خرید ماشین‌آلات معدنی برقی و امکان‌سنجی ورود به حوزه تکنولوژی «IPCC» را در دستور کار دارد. از دیگر ماموریت‌های مهم گهرزمین می‌توان به تبدیل منابع و ذخایر معدنی به محصولات با ارزش افزوده بیشتر با بهره‌گیری از علم و تکنولوژی به‌روز با هدف تامین نیازهای زنجیره فولاد، ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در منطقه قرارگیری خود و در نهایت، رشد درآمدهای ملی اشاره کرد.

لازم به ذکر است که این شرکت عملیات اجرایی چهار ابرپروژه فولادی را در مرداد ماه سال جاری آغاز کرد. احداث دو واحد مگامدول آهن‌اسفنجی به ظرفیت سه میلیون و 400 هزار تن در سال که به صورت مستقیم برای ۵۲۰ نفر و به صورت غیر‌مستقیم، برای یک هزار و ۵۶۰ نفر در زمان بهره‌برداری، اشتغال ایجاد می‌کند. احداث کارخانه ذوب و ریخته‌گری به ظرفیت سه میلیون تن در سال با اشتغال‌زایی مستقیم برای ۸۵۰ نفر و غیر مستقیم برای دو هزار و ۲۹۵ نفر، احداث کارخانه نورد گرم (فولاد آلیاژی) به ظرفیت سه میلیون تن در سال با اشتغال‌زایی مستقیم برای ۶۰۰ نفر و غیر مستقیم برای یک هزار و ۵۶۰ نفر و احداث دو واحد نیروگاه سیکل ترکیبی به ظرفیت هر کدام ۵۰۰ مگاوات که برای ۵۰۰ نفر به صورت مستقیم و برای یک هزار و ۲۰۰ نفر به صورت غیر‌مستقیم اشتغال ایجاد خواهد کرد، این ابرپروژه‌های فولادی بوده است.