سایه سنگین تکنولوژی برکوچ ۱۴ هزار خانوارعشایر استان کرمان

وضع مطلوب مراتع کوچ عشایر کرمان را به تعویق انداخت، این جمله‌ای است که هرساله از خبرگزاری‌های مختلف می بینیم و هیچگاه دنبال دلیلش نبودیم.

کوچ پاییزه عشایر استان کرمان هرساله از اواسط مهرماه از مناطق سردسیر به مناطق جنوبی و گرمسیر آغاز می شود.

کوچ عشایر بر اساس زمان بندی که دو یا سه ماهه است باید انجام شود و تا زمان رسیدن ایل به منطقه گرمسیری بوته‌ها و علف‌ها نیز در مراتع رشد کافی را دارند و ضرری به مراتع ندارد البته این موضوع هم در کوچ پاییزه مد نظر است و هم زمان برگشت ایل در فصل بهار.

اما حالا سالهاست با پیشرفت تکنولوژی و ماشینی شدن زندگی‌ها، زندگی عشایر نیز تحت تاثیر قرار گرفته است.

عشایری که امروز تصمیم به کوچ می گیرند، دو یا سه روز و حداکثر یک هفته بعد در منطقه مقصد ساکن می شوند.

اینجاست که باید از این کوچ به عنوان یک تهدید نام برد، تهدیدی که مراتع را با مشکل مواجه کرده است.

عشایری که ماشین و موتور جایگزین الاغ و قاطر و اسب هایشان هایشان شده و بار‌ها و خانه و سیاه چادرشان را با آن‌ها جابجا می کنند.

زمان و فرصت کوچ از دو تا سه ماه به دو یا حداکثر سه هفته کاهش یافته و همین موضوع سبب شده میزبانان و مراتع مورنظر عشایر در استان‌های هم جوار جنوبی آماده پذیرایی از این عشایر نباشند.

مدیرکل امور عشایری شمال استان کرمان هم کوچ را نماد عشایر دانست و گفت:  کوچ پاییزه هرساله از نیمه مهرماه آغاز می‌شود.

رضا نیک زادی افزود: اکنون ۳ هزار خانوار کوچنده در کرمان داریم و کوچ در استان کرمان به دو صورت برون‌استانی و درون استانی انجام می‌شود که کوچ برون‌استانی آن از مناطق ییلاقی سیرجان، بردسیر، بافت، رابر و ارزوئیه به مناطق قشلاقی هرمزگان و کوچ درون استانی از شهرستان‌های شمالی استان به شهرستان‌های جنوبی انجام خواهد شد.

او جمعیت عشایر شمال استان کرمان را در حال حاضر ۱۴ هزار خانوار و در قالب قریب به هفتاد هزارنفر عنوان کرد.

نیکزادی گفت: طبق سرشماری عشایر در سال ۸۸ استان کرمان با ۲۸ ایل و ۴۲ طایفه مستقل دومین استان عشایری کشور بشمار می‌رود.

او افزود: عشایر در بیش از ۵۶ درصد مساحت استان قرار دارند و ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار راس دام سبک را داراهستند که ۳۰ درصد تولیدات صنایع‌دستی نیز توسط زنان هنرمند عشایر تولید می‌شود.

او بابیان اینکه عشایر در طبیعت و ییلاق و قشلاق از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های مناطق در جهت تولید استفاده می‌کنند گفت: تولیدات عشایر ارگانیک و باکیفیت بسیار مناسب هست که در این راستا طرح‌های هفتگانه‌ای را برای بالا بردن معیشت عشایر در دستور کارداریم.

نیکزادی افزود:عشایر شمال کرمان حدود ۱۰ هزار تن تولیدات گوشت قرمزو حدود ۲۰ هزار تن لبنیات را هرساله تولید میکنند.

او لزوم راه‌اندازی ستاد کوچ را برای برطرف کردن مسائل و مشکلات عشایر لازم دانست و گفت: با ادارات کل منابع طبیعی و سایر دستگاه‌های مرتبط هماهنگی‌های لازم در راستای برطرف کردن مشکلات کوچ عشایر انجام‌شده است تا عشایر در بحث کوچ با مشکل مواجه نباشند.

او بیان داشت:بستگی به نوع علوفه و بارندگی زمان کوچ عشایر شمال کرمان، از اواسط مهرماه آغاز و تقزیبا تا اوسط اذر ماه ادامه دارد که کوچ عشایر از شهرستان‌های رابر، باقت سیرجان و بردسیر به شمال استان هرمزگان میباشد.

قاسمی یکی از عشایری است که هرساله از هشرستان بافت استان کرمان به منطقه زیارت علی استان هرمزگان کوچ میکند.

او گفت: زمانی که تصمیم به کوچ میگیریم به دلیل مدارس فرزندان و آغاز فصل مهر زودتر از موعد وسایل و پلاس‌های منزل را بارگیری میکنیم و به مقصد میفرستیم.

او افزود: دوروز در مسیر هستیم تا به منطقه محل کوچ در هرمزگان میرسیم.

قاسمی افزود: یکی از مشکلاتی که فراروی ماست هم در زمان کوچ پاییزه که زودتر از موعد میرسیم و هم زمان اتمام یعنی نزدیک به عید نروز که باید مراتع را زودتر ترک کنیم این است که بر اساس تقویم کوچ نمیشود کوچ را انجام دا و زمانی که به محل میرسیم با مشکلات زیادی روبرو هستیم.

او بیان داشت: به دلیل استفاده از کامیون‌ها برای ارسال سیاه چادر‌ها و وسایل منزل مجبوریم ساکن شویم و دام‌ها نیز برخی شان با انواع وسایل نقلیه منتقل میشوند که همین امر سبب میشود استان میزبان از اسکان به موقع و یا حضور در مراتع خوددداری نماید و ما نیز تا مستقر شدن با مشکلاتی روبرو هستیم.

او افزود: یکی از دلایل اصلی این مشکلات فقط سایه تکنولوژی و امکانات است که حتی در جمعیت عشایری هم رخنه کرده است، هرچند بد نیست و برای سرعت بخشی به کار خوب است، اما در برخی جا‌ها مشکلاتی را ایجاد کرده است.

با توجه به نزدیکی و هم مرز بودن استان‌های کرمان و هرمزگان، بیشتر عشایر استان کرمان به مراتع استان هرمزگان سفر می کنند و کوچ خود را در آنجا به اتمام می رسانند.

این جمله که وضع مطلوب مراتع کوچ عشایر کرمان را به تعویق انداخته به خوبی یاد آوری می کند که مراتع مطلوب از آنِ استان میزبان است.

استان میزبان عشایر کرمان هم، همان هرمزگان است.

به همین دلیل در سفری مجازی به استان هرمزگان سفر کردم و این موضوع را از مسئولین منابع طبیعی استان هرمزگان جویا شدم، پس از پیگیری‌های مکرر از آقای رحمانی فرمدیر دفتر مدیر کل منابع طبیعی استان هرمزگان و خانم مسلمی مسئول روابط عمومی پس از یک هفته موفق به تماس با آقای امید ذاکری مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان هرمزگان شدم.

 ذاکری در این گفتگو بیان داشت: هر ساله عشایرازاستان کرمان به مناطق شمالی استان هرمزگان واقع درزیارت علی و شهر‌های رودان و حاجی آبادکوچ میکنند.

ذاکری بیان داشت: به دلیل اینکه کوچ هم تحت تاثیر تکنولوژی قرار گرفته است و دیگر، چون گذشت زمانی نمیخواهد برای طولانی شدنش، لذا کافیست عشایر امروز تصمیم به کوچ بگیرند و تا پایان هفته به مقصد برسند.

او بیان داشت:کوچ زودهنگام به دلیل اینکه مراتع آماده رویش هستند مشکلاتی را برای ما به عنوان استان میزبان بوجود می‌آورد.

ذاکری افزود: مراتع هرمزگان درابتدای کوچ عشایر کرمان آغاز به رویش دارند و سه الی ۴ ماه طول می‌کشد که این مراتع به رشد نهایی و مخصوص چرای دام برسند.

او بیان داشت: دلیل اینکه بایستی این عشایر در زمان مورد نظر به هرمزگان برسند همین است که با رسیدن زود هنگام عشایر به این منطقه متاسفانه مراتع دچار آسیب میشوند و در زمان گل دهی و بزر گیری مراتع این علف‌ها توسط دام‌ها از بین میروند.

او توصیه کرد، بهترین زمان کوچ برا‌ی حضور در مراتع ازپایان فصل مهر به بعد است که مراتع زمان تغذیه و گل دهی را پشت سر گذاشته باشند.

او بیان داشت:به هر حال بر طبق قانون در زمان مقرر و تعیین شده ممیزی مراتع در خدمت میهمانان از استان کرمان در مراتع هستیم و مشکلی در این خصوص نداریم.

گزارش از کلثوم نجفی کلیانی